معرفی و آثار رچارد سرا | به گزارش مجله اثرهنری ترجمه‌ی مطلبی درباره‌ی نمایشگاه سال ۲۰۱۷ او در گالری گاگوسیان را می‌توانید در اینجا بخوانید و همچنین مستندی درباره‌ی او ترجمه و زیرنویس شده است که در اینجا می‌توانید آن را دانلود کنید.
اما کار سرا محدود به ساخت احجام فولادینش نبوده و او در کنار ساخت ویدئو آرت، ویژگی‌های اساسی مجسمههایش، از جمله تأکید بر کارماده و فرآیند، فرم‌های وسیع و بزرگ‌مقیاس، و واگشایی و فروبستگی فضا را در طراحی‌هایش نیز آزموده است. در واقع طراحی او راهی است برای اندیشیدن به مجسمه، یا سایه‌ی دوبعدی مجسمه است پیش از تجسد فولادی‌اش!
«من از رنگ سیاه استفاده می‌کنم؛ زیرا سیاه رنگی است که احساساتِ گریزان را منتقل نمی‌کند».
ریچارد سرا
شما به مرزها و تلاقی‌های هر اثر با دقت نگاه می‌کنید، اما پیش از آنکه در عمقِ اثر غرق شوید، با سطوحی ناهمگرا منحرف می‌شوید. فضای نمایش آثار ریچارد سرا بر نگاه، حرکت و تجسم مخاطب تاثیر می‌گذارد و طراحی‌هایش همچون مجسمه‌های او تسلیم خواست بیننده نمی‌گردند.
آنها مقید به سمبولیسم، بازنمایی یا استعاره‌پردازی نیستند و نمود احساسات و مفاهیم ساختاری مانند قدرت و سنگینی و فشردگی‌اند. می‌توان گفت طراحی طنین تجربه‌ی حجم‌های فولادی سرا است، با همان بی‌واسطگیِ مجسمههایش اما به شکل‌هایی متنوع‌تر. این بی‌واسطگی مخاطب را در فهم آثار او غوطه‌ور می‌کند؛ چه آنها که روی کاغذ یا کتان به دیوار آویخته شده و چه احجامِ منحنی شکل او. ارادت منحصر به فرد سرا به سیاه به عنوان تنها رنگ طراحی، و تأکید قاطعش بر مواد، فرآیند، مقیاس، فضا و بیننده‌ی فعال، اساس طراحی‌های اوست.
ریچارد سرا به نظر بسیاری، یکی از مهم‌ترین هنرمندان پس از جنگ است. او بیشتر به خاطر مجسمه‌های بزرگ و مکان‌ویژه‌اش شناخته می‌شود، اما در طول دور‌ه‌ی کار خود به طور پیوسته طراحی‌هایی نیز خلق کرده است که به گفته‌ی خودش راه ارتباط او با جهان اطراف بوده‌اند.
او از کودکی طراحی کرده است، با نمونه طراحی‌هایش در دانشگاه پذیرش شده و جایگاه ویژه‌ای برای طراحی در هنر خویش قائل است. از نظر او، طراحی‌های هنرمندان زمینه‌ی چگونگی اندیشیدن آنها را نشان می‌دهد. این امر به این معناست که سرا طراحی را هنری مستقل و قائم به ذات خود می‌داند.
از سال ۱۹۷۱ که او از غلطک سیاه (ترکیب رنگ‌روغن، موم و رنگدانه) برای طراحی‌هایش استفاده کرد، رنگ سیاه به عنوان مشخصه‌ی غالب آثار او شناخته شد. از نظر او، رنگ عاملی بسیار اغواگر در هنر است، اما دلایل این اغواگری همواره صحیح نیست.
حتی آثار فولادی او نیز پیش از نصب یا انتقال به نمایشگاه مراحل اکسیداسیون را طی می‌کنند تا رنگ‌شان ثابت شود. این رویکرد به رنگ نشان می‌دهد که برای این هنرمند رنگ جزئی از طرح نیست؛ چرا که به زعم خودش رنگ امری ساختاری نیست و ساختار دقیقاً همان چیزی است که سرا به دنبال آن است. این امر رویکرد کانت را به ذهن متبادر می‌کند، در نظر کانت- که مدرنیسم هنری عمیقاً تحت تاثیر زیباشناسی او بود- رنگ به امر مطبوع تعلق دارد و نه ذوق زیباشناسانه‌ی محض. سرا از رنگ سیاه به عنوان یک محملِ گریز استفاده می‌کند. همانطور که آلن بدیو سیاه را «نا-رنگ» می‌نامد.
از نظر سرا، طراحی روشی برای فکر کردن است: «من فکر می‌کنم چشم‌ها یک عضله هستند که شما باید آنها را فعال نگاه دارید و من در تمام زندگی با هماهنگی دست و چشم سروکار داشته‌ام. این نوع دیگری از زبان برای من است و به نظرم دیدن فکر کردن است و طراحی روش دیگری برای فکر کردن».
سرا از سال ۱۹۷۱ با تکنیک‌های مختلفی طراحی کرده است. او در اواسط دهه‌ی هفتاد، اولین چیدمان طراحی خود را خلق کرد. آثاری در سایزهای بزرگ که روی بوم یا کتان با لایه‌ی ضخیمی از رنگ سیاه پوشانده شده و یک راست بر روی دیوار قرار می‌گرفتند. «بردگی محض»۱ یکی از آثار این مجموعه است. دو مربع بزرگ که کمی به سمت یکدیگر متمایل شده‌اند و به نظر می‌رسد به آرامی روی دیوار تکان می‌خورند. این اثر که به ظاهر شبیه مستطیل است در حقیقت یک ذوزنقه‌ی بزرگ را به تصویر می‌کشد که بر روی ۱۵ مترِمربع پارچه‌ی کتان بلژیکی اجرا شده است. وقتی در مصاحبه‌ای از سرا درباره‌ی این اثر سوال می‌شود، ضمن امتناع از هرگونه تفسیر اثر، در وصف آن می‌گوید: «بردگی مطلق» یک ضدذوزنقه است، چطور می‌فهمید که آن یک ذوزنقه است. من سعی می‌کنم معنی «ذوزنقه» را به آنچه که از آن ذوزنقه ادراک می‌شود، محدود کنم.
سرا از دهه‌ی ۸۰ در روش اجرای طراحی‌های خود تغییراتی ایجاد کرد. او تلاش می‌کرد تا کششِ وزن و نیروی گرانش را در آثار خود نمایش دهد. از این‌رو، با روی هم قرار دادن دو ورق کاغذ و به واسطه‌ی یک صفحه‌ی مشبک برای انتقال رنگ، یک ترکیب‌بندی در جهات افقی و عمودی ایجاد می‌نمود.
در سال ۲۰۱۱ موزه‌ی متروپولیتن نمایشگاه بازنگری آثار طراحی سرا را برگزار کرد که حاصل ۴۰ سال تعامل او با طراحی بود. این نمایشگاه جنبه‌هایی از اکسپرسیونیسم انتزاعیِ متأخر و زیبایی‌شناسی ارتباطی۲ را در بر‌می‌گرفت. نمایشگاه، شامل ۴۱ چیدمان‌طراحی و کارهایی در قطع بسیار بزرگ بود. چهار فیلم نیز از او وجود دارد که نشان‌‌دهنده‌ی دلبستگیِ شهودیِ هنرمند به مفاهیم فرآیند، وزن و نیروی گرانش است. با این‌حال به رغم دلبستگی سرا به طراحی، او در وهله‌ی اول با عنوان مجسمه‌ساز شناخته می‌شود.
آیا سرایِ طراح به قدرتمندی سرایِ مجسمه‌ساز است؟ نکته‌ی اساسی این است که طراحی از پسِ ویژگی‌هایی چون فضای واقعی، مواد واقعی و مشارکت مخاطب که سرا در حجم‌هایش اجرا می‌کند، برنمی‌آید. روبرتا اسمیث منتقد هنری، در توصیف او می‌گوید:« سرا در عالم طراحی هنرمندی سخت‌تر، انتزاعی‌تر، منطقی‌تر و در یک کلام دشوارتر از مجسمه‌سازی است». این توصیف برای ریچارد سِرا پذیرفتنی نیست. او در مصاحبه‌ای که درباره‌ی این نمایشگاه با چارلی رُز انجام داد معتقد است که این نقد در جهت برتری دادن مجسمه‌سازی نسبت به طراحی است. سرا این قیاس را بی‌پایه می‌داند، چرا که طراحی برای سرا ماهیتی مستقل و بسیار مهم دارد.
آثار سرا نوع خاصی از طراحی را دنبال می‌کند که توصیف آن منوط به شناخت تجارب فردی است. سرا در استفاده‌ی خود از ماده به صورت بردارهای خطی، خط و انواع مرزها شیوه‌ی مشترکی را با هنر انتزاعی پی می‌نهد. شیوه‌ای که می‌توان آن را اهمیت دادن به خط یا طراحی به تنهایی قلمداد کرد. این شیوه در هنرمندان پست‌مینمالیسم مشهود است.
هنرمندان معدودی همچون ریچارد سرا طراحی را به سمت سویه‌های مجسمه‌سازی و حتی معماری سوق داده‌اند. طراحی‌هایی با اشکال بسیار بزرگِ سیاه و سفید که تیرگیِ جذاب آنها باعث می‌شود فضای اطراف اثر گسترده شود.
فرآیند در کار سرا اهمیت زیادی دارد. او در یکی از مجموعه‌های دیگر طراحی‌اش، یک ورق دست‌ساز ضخیم ساخت ژاپن یا هندوستان را زیر رنگ‌ماده‌ها گذاشته و با یک قطعه استیل به ورق فشار وارد می‌کند. در واقع، سِرا چند نوع ماده‌ی سیاه را روی میز پخش می‌کند و سپس روی آن یک صفحه‌ی کاغذ، و یک جعبه‌ی فلزی سنگین قرار می‌دهد. جاذبه، فشار و بافتِ کاغذ عوامل تأثیرگذار در ظاهر نهایی کار خواهند بود. این فرایند وابسته به دستیابی به یک فشار یکنواخت بر روی سطح، درک نشانه‌ها به واسطه‌ی حرکت دست، چشم و حافظه در صفحه‌ی سفید خالی است.
«شکاف‌ها»۳ عنوان نمایشگاهی از طراحی‌های سرا است که گالری گاگوسیان آن را نمایش داده است. این مجموعه نام خود را از مثلث‌های کشیده‌ی سفیدش گرفته است. مثلث‌هایی که سطحی قیرمانند را می‌شکافند. شکاف‌ها می‌تواند ارجاعی به اصطلاح زمین‌شناسی برای شکاف سطوح زمین نیز باشد. این شکاف‌های مثلثی با لبه‌های تیز اشکالی منفی هستند؛ رنگ کاغذ اصلی سفید است.
ساختارهای واضح و قابل درک طراحی «شکاف‌ها» مانع از دیدن بخش‌های سفید به صورت واضح می‌شود. این گسست‌ها مانند سایر انواع گسیختگی‌های روان‌شناختی، تاریخی و هستی‌شناختی بخش‌هایی مبهم و تیره دارد. سرا هر چند تلاش می‌کند از استعاره دوری جوید ولی استعاره‌های مینیمال در طراحی‌هایش پابرجاست: تنش، تعادل، حضور و فضا. شاید اندازه و رنگ‌ماده‌ی آثار او، تعلیقی در آنها ایجاد می‌کند تا مخاطب را از عملکرد استعاره در رابطه با طراحی آگاه کند.
سرا در سال ۲۰۰۴ اثری متأثر از وقایع زندان ابوغریب عراق منتشر کرد. او در این طراحی سوژه‌ی خاصی داشت. فیگور مردِ در حال شکنجه‌ای در زندان ابوغریب که عکس آن پیش‌تر به عنوان نمادی از این فاجعه، رسانه‌ای شده‌بود. از این طراحی به عنوان یک پوستر انتخاباتی استفاده شد و خود هنرمند آن را اثری وابسته به سیاست قلمداد کرد. بدین‌گونه، هنرمندی که مبنای کارش انتزاع بود تصمیم گرفت تا در اعتراض به قساوت موجود در زندان ابوغریب اثری فیگوراتیو خلق کند.
مخاطبان هنر معمولاً طراحی‌ِ هنرمندان را برای تکمیل فرآیند ادراک‌شان مشاهده می‌کنند. اما سرا رویکرد دیگری به طراحی‌های خود دارد. به نظر او، طراحی‌هایش راهی برای دوباره دیدن آثارش فراهم می‌کند، راهی که از طریق آن مخاطب مجسمه‌های سرا را بازبینی می‌کند. برای شناخت بیشتر این هنرمند، کتاب «ریچارد سرا» اثر رزالیند کراوس از اینجا قابل دانلود است. این کتاب را موزه‌ی هنرهای مدرن (موما) در شرح حوزه‌های کاری این هنرمند منتشر کرده است. رزالیند کراوس با نگاه موشکافانه‌ای که نسبت به هنر معاصر دارد، به بررسی سویه‌های فکری ریچارد سرا و هنرمندان دیگر پست‌مینمالیسم می‌پردازد.
گزیده‌ای از طراحی‌ها
بدون عنوان، ۷۳-۱۹۷۲، موزه‌ی ویتنیبدون عنوان، ۱۹۷۲، موزه‌ی متروپلیتن
ریچارد سرا، بیرون از میدان، ۱۹۹۹سلان (celan)، ۲۰۱۰
از دفترچه‌ی ونیز، ۲۰۰۱، اچینگاز مجموعه‌ی اتصال، شماره‌ی ۴
از مجموعه هنرمندانی برای اوباما، Promenade Notebook Drawing ،۲۰۰۸، چاپ سنگی و اچینگریچارد سرا، ترکیب ۹-۱، ۲۰۱۶، جوهر اچینگ، سیلیکون، مداد شمعی و غلطک روی کاغذ
ریچارد سرا، روتردام افقی، ۲۰۱۶، جوهر اچینگ، سلیکون و غلطک روی کاغذ دست‌سازریچارد سرا، لوحه‌ی دو برگی، ۲۰۱۹، از مجموعه گوگاسیان
مسیر و لبه‌ها، شماره‌ی ۱، ۲۰۰۷مسیر و لبه‌ها، شماره‌ی ۶، ۲۰۰۷
در پایان، برخی از نمایشگاه‌های مهم ریچارد سرا که بر طراحی تمرکز داشته، ذکر می‌گردد:
۱۹۷۱-۱۹۷۷ موزه اِسته دولیک (Stedelijk) آمستردام، هلند.
۱۹۷۷ طراحی‌های ریچارد سرا (۱۹۷۱-۱۹۷۷) ، موزه Kunsthalle Tübingen آلمان.
۱۹۷۸ طراحی‌های ریچارد سرا، موزه لوئیزیانا، دانمارک.
۱۹۸۶ موزه بنفانته، هلند.
۱۹۹۰ گالری سِرپنتین، لندن، ۱۹۹۲ طراحی و چاپ‌های سرا، موزه اُزاکا، ژاپن.
۱۹۹۴، موزه شهر ریودوژانیرو، برزیل.
۱۹۹۷- ۱۹۹۸، طراحی‌های ریچارد سرا،( اثر از اثر پدید می‌آید)، موزه (Kunsthaus Bregenz)، اتریش.
۲۰۰۸، (سیری در طراحی‌های گذشته ریچارد سرا)، موزه هنرهای مدرن سانفرانسیسکو.
۲۰۱۱، ۲۰۱۴، ۱۹۹۵-۱۹۹۶، موزه متروپولیتن، نیویورک.
۲۰۱۱-۲۰۱۲ مجموعه منیل ، هیوستون.
۲۰۱۳ گالری کورتولد، لندن.
۲۰۱۵-۲۰۱۷ مروری بر آثار مهم طراحی سرا، موزه (Boijmans van Beuningen) ، روتردام، هلند.
۲۰۱۸، شکاف‌ها، گالری گاگوسیان.
مصاحبه ریچارد سرا :
گالری آثار ریچارد سرا :
برداشت از حرفه هنرمند، فروغ خبیری
منابع:
https://www.davidzwirner.com/exhibitions/richard-serra-drawings/press-release
*عنوان این متن برگرفته از مقاله‌ی نیویورک تایمز نوشته‌ی روبرتا اسمیت (Roberta Smith) است.
پانوشت:
- Abstract Slavery
- Relational-Aesthetics art
- Rifts
در شماره‌ی ۶۶ مجله ویژه‌نامه‌ای درباره‌ی هنر انتزاعی منتشر کرده‌ایم. از اینجا می‌توانید مقالات این شماره را دانلود و مطالعه کنید.
Visits: 598
